زاگرس کنیون | فروشگاه ابزار فنی دره نوردی و غارنوردی
نویسنده: zohreh 
پدیده‌ای آبشار و انواع آن
یکی از پدیده‌های زمین‌شناسی که در آن آب یک رودخانه از فلات یا بلندی با سرعت زیاد به پایین دره می‌ریزد، آبشار است. مرتفع‌ترین آبشار جهان به نام آبشار آنجل، در کشور ونزوئلا قرار دارد. رود کارائو از ارتفاع ۹۷۹ متری از روی فلاتی مرتفع که از سنگ‌های سخت ساخته‌شده به پایین می‌ریزد.
رودهای بزرگ از روی سنگ‌های مختلفی می‌گذرند، بعضی از سنگ‌ها سخت‌تر از سنگ‌های دیگرند و به آسانی فرسایش نمی‌یابند. بعضی دیگر، به راحتی فرسایش می‌یابند. به این ترتیب آبشار بوجود می آید.
اگر شما عزیزان قصد خرید انواع تجهیزات تخصصی دره نوردی و غارنوردی را با کیفیت عالی و قیمت مناسب دارید، کافیست با شماره 09123123348 تماس بگیرید. فروشگاه زاگرس کنیون مرجع تخصصی فروش تجهیزات کوهنوردی، دره نوردی، غارنوردی است.
پدیده آبشار و انواع آن
هنگامی‌که رود از بستری متشکل از سنگ‌های سخت وارد قسمتی شود که سنگ‌ها نرم‌ترند، احتمال دارد در محل برخورد این دو نوع سنگ، آبشار تشکیل شود، یعنی آب نمی‌تواند سنگ‌های سخت را حفر کند، اما سنگ‌های نرم را که در زیر قرار دارند از بین می‌برد و به اصطلاح زیر سنگ‌های سخت را خالی می‌کند.
گاهی وسعت این محل خالی شده به‌اندازه‌ای است که افراد می‌توانند از پشت آبشار عبور کنند. در محل آبشار نیاگارا واقع در مرز کانادا و آمریکا، لایه مسطحی از چند سنگ‌آهکی سخت روی سنگ‌های نرم‌تری به نام شِیل، شیل نوعی سنگ رسوبی دانه‌ریز است که ترکیب اصلی آن رس یا گل است، قرارگرفته است.
آب رودخانه شیل را سریع‌تر فرسایش می‌دهد و قطعات بزرگ سنگ‌آهک گاه و بیگاه از لبه آبشار جدا می‌شوند و فرو می‌ریزند. این اتفاق، در وسطِ آبشاری که جریان آب شدیدتر است، بیشتر رخ می‌دهد. حاصل این پدیده، نعلی شکل شدن آبشار در منطقه متعلق به کانادا است.
رودهایی که در مناطق کوهستانی جاری‌اند، آبشارهای متعددی دارند. آبی که در امتداد دامنه جاری است، از روی قطعه سنگ‌ها و لبه‌های سنگی زیادی می‌گذرد و آبشارهای کوچکی تشکیل می‌دهد.
انواع آبشارها
آبشارها انواع مختلفی از جمله آبشارهای شیرجه‌ای، آبشارهای دم اسبی، آبشارهای غول‌آسا، آبشارهای پهن رود، آبشارهای روبانی، آبشارهای چند صخره‌ای، آبشارهای چند جریانی، آبشارهای تنگ راه، آبشارهای بادبزنی، آبشارهای ناودانی، آبشارهای سُرسُره ای هستند.
آبشار شیرجه ای، آبشارهایی هستند که بدون تماس با سطح صخره و به صورت عمودی فرو می‌ریزند. معمولاً آبشارهایی که از نظر شکل گیری به طور کامل تکامل یافته اند، در این دسته قرار می گیرند.
آبشارهای دم اسبی، آبشارهایی که در آنها آب با جاری شدن بر روی یک شیب تند حرکت می کند، در این آبشارها آب عموماً با سطح بستر سنگی در تماس است. در رابطه با نحوه شکل گیری این نوع آبشارها، آنها عموماً جوانتر از آبشارهای شیرجه ای بوده و یا سطح صخره ای زیرین دارای شیب تندی می باشد.
آبشارهای پهن رود یا آبشار “مستطیلی” ناشی از جریان رودخانه‌های پهن و فراخ هستند. سطح صخره‌ی زیرین این آبشارها معمولا یک دیواره عمودی است. در برخی از نمونه های این آبشارها، عرض آنها از ارتفاع بیشتر است.
معمولا هرچه رودخانه عریض تر باشد، آبشار نیز عریض تر بوده و مستطیل پهن تری تشکیل می شود. آبشارهای غول‌آسا یا آبشارهای بسیار قدرتمند و بزرگ است.
آبشارهای روبانی، از آبشارهای موقتی است دارای جریان باریکی هستند که از یک مسیر عمودی طولانی فرو ریخته و باعث ایجاد شکل روبان مانند می شوند.
آبشارهای چند صخره‌ای، آبشارهایی هستند که در آن آب بر روی سطح بی قاعده ای با شیب خفته جاری است. از نقطه نظر شکل گیری آبشار ممکن است این آبشارها در فازهای اولیه تکامل باشند و یا صخره زیر آنها دارای شیب شده و آب بر روی آن جریان یابد.
در برخی موارد اگر آبشارها کوچکتر از آن باشند که جزء آبشارهای چند مرحله ای طبقه بندی شوند، ساختاری پله ای شکل می گیرد. این آبشار ها بر اساس شیب به دو دسته کم عمق (شیب کمتر از ۴۵ درجه) و عمیق (شیب بیشتر از ۴۵ درجه) طبقه بندی می شوند. این نوع آبشارها متداول ترین انواع آبشار هستند.
در آبشارهای چند جریانی، آب به دو یا چندین شاخه موازی که به وضوح قابل تشخیص هستند، تقسیم می شود و هر کدام از این انشعابات آبشار مجزای خود را تشکیل می دهند. دلیل انشعاب آب معمولا وجود سنگ های برآمده در بستر رودخانه است.
آبشارهای چند مرحله ای یا آبشارهای “نردبانی” که دارای چندین آبشار تقریبا هم اندازه هستند که به وضوح قابل تشخیص هستند. معمولا هر مرحله دارای حوضچه ای مجزا است.
آبشارهای تنگ راه هنگامی تشکیل می شوند که جریان آب به صورت محدود شده به درون کانال باریکی هدایت شده و به درون حوضچه ای عریض تر ریخته می شود که شبیه به کاسه ای دهانه پهن است.
آبشارهای بادبزنی، از نظر سقوط و سرخوردن آب بر روی سطوح پرشیب و حفظ تماس با صخره زیرین، نسبتا شبیه به آبشارهای دم اسبی هستند، اما تفاوت آنها در این است که شکل آنها از بالا به پایین شبیه به بادبزن است.
این آبشارها معمولا با یک جریان باریک شروع شده که در حین سقوط به صورت افقی پخش می شوند. این آبشارها نسبت به همتاهای دم اسبی خود، ذوزنقه ای شکل هستند.
آبشارهای ناودانی، زمانی شکل می گیرند که جریان آب به دلیل وجود صخره یا تخته سنگ های بزرگ به درون کانال باریکی رانده شده و باعث خروج شدید و پرفشار آب می شود که منجر به کف کردن شدید آب می شود. برخی این آبشارها در گروه آبشارهای چند صخره ای و یا حتی رپیدها قرار می دهند.
آبشارهای سُرسُره ای، که در آنها آب بر روی سطحی با شیب نسبتا کم جاری می شود و همواره تماس خود را با سنگ بستر حفظ می کند. برخی اوقات تنها رپیدها حاصل می شوند، اما در بیشتر موارد سرسره های آبی هیجان انگیزی ایجاد می شود. برخی افراد سرسره ها را در دسته آبشارهای چند صخره ای کم عمق قرار می دهند.
آبشارهای شیب‌دار قابل سُر خوردن یا سُرسره‌ها
سُرسره‌ها ، آبشارهای شیب‌دار قابل سُر خوردنی هستند که حوضچه های زیر انها ایمن بوده و به جای فرود رفتن با طناب، با سرخوردن بر روی دیواره آبشار به درون حوضچه هدایت می شویم. استفاده از شیب تند رودخانه، سطح طبیعی و شیب‌دار برخی از آبشارها ( سُرسره‌ها ) به‌عنوان وسیله عبور است.
همانند پرش به درون حوضچه، لازم است قبل از سُر خوردن به منظور اجتناب از هرگونه خطراحتمالی برخورد با تخته سنگ، تنه درخت یا شاخه، داخل حوضچه توسط نفر اول که مجهز به عینک شنا است، کاملا بررسی شود.حتی اگر دره و تنگ برای شما کاملاً شناخته‌شده است، این احتیاط باید در هر برنامه در نظر گرفته‌شده و حوضچه مجدداً بررسی شود!
قبل از سُر خوردن نفرات، لازم است که شخصی به منظور بررسی حوضچه با طناب فرود رود. همچنین در طی فرود، باید مسیر سُر خوردن را از لحاظ وجود سنگ‌های تیز، بُرنده و برآمده بررسی نماید. در این روش خطر برخورد به دیواره‌های جانبی و ضربه ناشی از فشار آب به سر و بدن فرد فرود رونده وجود دارد.
در واقع هر سیل یا طوفان می‌تواند حوضچه پائین هر آبشار را سنگ‌ها، درختان سقوط کرده از دیواره‌ها یا دامنه‌های مشرف به دره یا رسوبات بالادست خود پُر کند. سُر خوردن و پرش هرگز اجباری نبوده و نیست. از تمام موانع می‌توان توسط فنون کار با طناب با ایمنی کامل گذر کرد.
شنا در آب آرام با شنا در استخر و همچنین شنا درون دریاچه ها، سدها و آبهای خروشان متفاوت می باشند. بسیاری از دره‌ها شامل حوضچه‌های عمیق و طولانی می‌باشند که ناگزیر به شنا در تمام طول آن هستید.
برخی حوضچه‌ها بیش از صدها متر طول دارند. اغلب جایی برای توقف و استراحت یا تعویض لباس وجود ندارد، بنابراین توانایی شنای انفرادی امری حیاتی است. گرفتگی‌های عضلانی که در اثر آب سرد و فاکتورهای دیگر به وجود می‌آیند بسیار رایج بوده و می‌تواند در حوضچه‌های طولانی خطرساز باشد.
اگر بخواهید انرژی خود را که به سرعت در اثر آب سرد تضعیف می‌شود حفظ کنید، دانستن فنون شنا مهم است. استفاده از وت سوت شما را از آب سرد و فرو رفتن در آب حوضچه در امان نگه می‌دارد.
یک جلیقه نجات سبک هم ابزاری کارآمد برای جلوگیری از اتلاف انرژی است. یکی از ساده‌ترین روش‌ها استفاده از کوله‌پشتی به‌عنوان شناور و شناور شدن به پشت و پارو زدن از پشت (به حالت شنای کرال پشت) است.
این فن به شما امکان دیدن چشم‌انداز وسیعی از دره را می‌دهد و آن را لذت‌بخش‌تر می‌کند. لیکن قبل از درگیر شدن در محیط‌های طبیعی آن را تمرین و تجربه کنید. همچنین کوله‌پشتی‌ای که دارای خاصیت شناوری بیش از حد باشد می‌تواند شما را در آب واژگون کرده و شناوری به پشت را برای شما مشکل نماید.
قرار دادن کوله‌پشتی در مقابل و هُل دادن در آب در حوضچه‌های طولانی توصیه نمی‌شود، زیرا شما به غیر از روی آب ماندن، برای هُل دادن کوله‌پشتی همراه جریان آب رودخانه نیز باید انرژی صرف کنید. این روش مؤثری نیست و می‌تواند خیلی زود شما را خسته کند. بهتر است از کوله‌پشتی به نفع خود استفاده کنید.
پرش در آب
یکی از تفریحات دره نوردی پرش در آب است، البته این کار بعضی مواقع خیلی خطرناک است. اگر پرش با دقت و احتیاط این کار انجام شود، ایمن تر از فرود با طناب است . پرش در آب فقط در مسیرهای کوتاه قابل اجراست.
در ابتدا باید فردی را جهت چک کردن موانع و پستی بلندی‌های حوضچه، با طناب پایین بفرستید و از عمق مناسب آن مطلع شوید. چک کردن حوضچه برای این است یک فرد پس از فرود، پیاده یا با شنا دورتادور حوضچه را از نظر وجود موانع بررسی کند.
حتی اگر فرد از قبل هم در حوضچه ها وارد شده باشد حتما فردی را برای شناسایی موانع بفرستید، چون کُنده درخت یا سنگ یا هر مانع دیگری به آسانی به داخل حوضچه‌ها فرو می‌افتد و اغلب قابل مشاهده نمی باشد. پرش از ارتفاع بلند و کوتاه نیاز به هماهنگی عصب و عضله زیادی دارد.
پرش از سکوی ده متری انرژی کافی برای رسیدن به سرعت ۸۸.۵ کیلومتر در ساعت را در لحظه برخورد با سطح آب را فراهم می‌کند. اگر این سرعت را اشتباه حساب کنید یا کاملاً عمود نباشد بسیار خطرناک خواهد بود!
یکی از خطرات پرش در آب ورود بد به آب است. البته آسیب‌هایی که در اثر برخورد ناشیانه با آب پیش میآید خطرناک نبوده و و سوزش در بدن ایجاد شود. ولی اگر پاها هنگام ورود به آب بیش از حد برگردد و یا فرد زودتر از زمان لازم بدنش را به طرف بالا قوس دهد، ممکن است ضربه شدیدی به ستون فقرات وی وارد شود.
یکی دیگر از خطرات پرش در آب برخورد به سکوی پرش است. صدماتی که در اثر برخورد با سکوی پرش پیش میآید، به ناحیه سر محدود می‌شود. این خطرات بسیار جدی است، این خطرات به علت خطای اشتباه از روی سکو پیش میآید. حتما جراحات وارده بر سر را باید جدی گرفت و درصدد معالجه پزشکی برآیید.
فشار وارده به گوش‌ها از خطرات دیگر در پرش در آب است. کسانی که زکام یا ناراحتی‌های گوش یا سرما‌خوردگی دارند، نباید به عمق بیشتر از سه متری آب بروند، چون گوش داخلی دچار عفونت شده یا پرده صماخ گوش پاره شود. فشار آب، همراه با عمق آب افزایش می‌یابد.
یکی از بزرگترین خطرات پرش در آب برخورد ناحیه سر یا بدن با کف یا اشیاء زیر آب در محل‌های ناشناخته می باشد. این اتفاق موجب فلج نسبی به علت آسیب‌دیدگی نخاع و در موارد شدید منجر به مرگ خواهد شد. یکی دیگر از خطرات پرش در آب ورود آب به داخل ریه‌ها است.
ورود آب به داخل ریه ها به علت ناهماهنگ بودن عصب و عضله و یا استرس بیش از حد، احتمال باز بودن دهان یا مجاری بینی در هنگام ورود به آب و در پی آن داخل شدن آب به داخل ریه‌ها و ایست تنفسی وجود دارد. عمق آب را بوسیله عواملی مثل قد شیرجه رونده، فاصله افت، زاویه ورود و عمق آب می‌توان بررسی کرد.
برای جلوگیری از صدمات نباید هیچ‌گونه شیرجه‌ای به‌طور عمودی (حتی در مورد لبه حوضچه) اجرا گردد که عمق آن کمتر از قد شیرجه رو در حالت کشیده باشد، یعنی حالتی که بازوها در بالای سر قرار داشته باشد.
زمانی که بدن به طرف کف استخر حرکت می‌کند و در آب غوطه‌ور می‌شود، با نیروی پرتاب آب به طرف سطح مواجه می‌شود، بنابراین نیروی حرکتی زیادی برای رفتن بیشتر به عمق آب نیازمند خواهد بود. اگر ارتفاع مشخص و معینی را در نظر بگیریم، همه شیرجه روندگان بدون توجه به وزن بدنشان با یک سرعت وارد آب خواهند شد.
شتاب زمان ورود به آب فقط به فاصله افت بستگی دارد. از آنجا که نیروی حرکتی برآیند حجم و شتاب بدن در زمان ورود به آب است، پرش از ارتفاع زیاد نیز شتاب لحظه ورود به آب را افزایش داده و آب برای خنثی نمودن نیروی حرکتی زیاد به عمق بیشتری نیازمند خواهد بود.
وقتی از سکوهای پرش کم ارتفاع به درون آب می‌پریم می‌توان از هر زاویه‌ای از زاویه نزدیک به خط عمود گرفته تا زاویه نزدیک به خط افق وارد آب شد. شخص قبل از ورود به آب باید آب عمق آب را بررسی کند.
پرش به‌طور عمودی با پا به درون آب سریع‌ترین روش رسیدن به کف است و این کار بهترین امتحان برای سنجش عمق آب است. اگر عمق آب کم بود و امکان ورود عمودی به آب وجود نداشته باشد، باید زاویه ورود به آب را متناسب با عمق آن تغییر داد.
مترجم: تینا اندایش
